Een risicobehandelplan opstellen

In de dynamische sector van informatiebeveiliging is het opstellen van een risicobehandelplan een belangrijke stap om de integriteit, vertrouwelijkheid en beschikbaarheid van gegevens te waarborgen. Een risicobehandelplan biedt een gestructureerde aanpak om geïdentificeerde risico's effectief te beheersen en te mitigeren. 

Een goed doordacht risicobehandelplan helpt bij het beschermen van je informatie. Of je nu te maken hebt met nieuwe regelgeving, zoals de NIS2-richtlijn, of interne veranderingen binnen je organisatie. In dit blog bespreken we wat een risicobehandelplan precies inhoudt, waarom het belangrijk is en hoe je er een opstelt met behulp van de ISMS-tool Base27.

Ga direct naar:

• Wat is een risicobehandelplan?
• Belang van een risicobehandelplan
• Hoe stel je een risicobehandelplan op?
• Voorbeeld: Risicobehandelplan invoeren middels Base27

Ontdek hoe Base27 je kan helpen bij het effectief beheren van je risicobehandelplan en de algehele informatiebeveiliging van je organisatie.

Wat is een risicobehandelplan?

Een risicobehandelplan kan verschillende vormen aannemen. Stel je een risicobehandelplan op zonder behulp van een ISMS, dan is het een gedetailleerd document waarin de geïdentificeerde risico's, hun mogelijke impact, en de maatregelen om deze risico's te beheersen worden beschreven. Wanneer je als organisatie gebruik maakt van een ISMS, worden deze onderdelen direct gesegmenteerd en ingedeeld in een overzichtelijke planning. 

Het risicobehandelplan wordt opgesteld na een risicoanalyse, waarbij alle potentiële bedreigingen voor de organisatie in kaart zijn gebracht. Een risicoanalyse wordt vaak uitgevoerd wanneer er significante wijzigingen binnen de organisatie plaatsvinden. Denk onder meer aan de volgende situaties: 

• Na het uitvoeren van een (jaarlijkse) audit;
• bij het introduceren van nieuwe technologieën;
• bij veranderingen in de wetgeving;
• of bij het invoeren van nieuwe bedrijfsprocessen.

Voorbeeld scenario: De NIS2-richtlijn

Een goed voorbeeld van een situatie waarin een risicoanalyse en een bijbehorend risicobehandelplan nodig zijn, is de introductie van de NIS2-richtlijn. Deze Europese richtlijn stelt strengere eisen aan de beveiliging van netwerk- en informatiesystemen binnen kritieke sectoren. Organisaties die onder deze richtlijn vallen moeten hun huidige beveiligingsmaatregelen evalueren en waar nodig bijstellen om aan de nieuwe regelgeving te voldoen. Dit vergt een grondige risicoanalyse gevolgd door een gedetailleerd risicobehandelplan.

Lees meer over de NIS2.

Belang van een risicobehandelplan

Het belang van een risicobehandelplan kan niet genoeg benadrukt worden. Ten eerste zorgt een risicobehandelplan ervoor dat je organisatie voorbereid is op mogelijke bedreigingen en incidenten, waardoor de impact van dergelijke gebeurtenissen geminimaliseerd kan worden. Het risico wordt dus kleiner.

Daarnaast helpt het bij het voldoen aan wettelijke en normatieve eisen, zoals die gesteld in ISO 27001 of de NIS2-richtlijn. Verder creëert een risicobehandelplan duidelijkheid binnen de organisatie, door rollen en verantwoordelijkheden vast te leggen en een gestructureerde aanpak te bieden voor risicobeheer. 

Hoe stel je een risicobehandelplan op?

Het opstellen van een risicobehandelplan omvat een aantal stappen die zorgvuldig gevolgd moeten worden. Hieronder lichten we deze stappen toe. Tevens laten we zien hoe deze met behulp van ISMS-tool Base27 uitgevoerd kan worden.

Voorbeeld: Risicobehandelplan invoeren middels Base27 

In ons voorbeeld gebruiken we Base27 om een risicobehandelplan op te stellen. Deze tool biedt een gestructureerde aanpak en handige functionaliteiten om het risicobeheerproces te vergemakkelijken.

Stap 1: Uitdiepen van de risicoanalyse

De eerste stap na het uitvoeren van een risicoanalyse is het verder uitdiepen van de geïdentificeerde risico's. Dit houdt in dat je een grondige analyse maakt van waar de risico's precies over gaan en wat de kans en impact van mogelijke incidenten beïnvloedt. Hierbij stel je vragen zoals "Waar gaat het precies over?" en "Wat zijn de onderliggende oorzaken en factoren die de kans en impact beïnvloeden?". Deze diepgaande analyse helpt om een gedetailleerd beeld te krijgen van de risico's en hun potentiële gevolgen.

Stap 2: Stel het initieel (of bruto-)risico het huidig (netto-)risico en het streefrisico (of restrisico) vast en bepaal de aanpak

In deze stap bepaal je de verschillende risiconiveaus: initieel risico zonder enige maatregelen, het huidige risico na implementatie van bestaande maatregelen, en het streefrisico dat je wilt bereiken. Afhankelijk van de analyse kies je een aanpak: beheersen (maatregelen treffen), overdragen (bijvoorbeeld door verzekeren), ontwijken (de oorzaak van het risico wegnemen) of accepteren (het risico aanvaarden zonder maatregelen).

Voorbeeld: Je hebt te maken met een risico op datalekken door onvoldoende beveiligde toegang tot gevoelige informatie.

• Initieel risico: De kans op een datalek is groot zonder enige maatregelen, wat kan leiden tot ernstige reputatieschade en financiële verliezen.
• Huidig risico: Na het implementeren van basismaatregelen zoals sterke wachtwoorden en regelmatige audits, is de kans op een datalek verminderd, maar nog steeds aanwezig.
• Streefrisico: Door geavanceerde maatregelen zoals multi-factor authenticatie en versleuteling van gegevens in te voeren, wil je het risico op datalekken verder minimaliseren.

Lees hier meer over het identificeren en beheersen van risico’s.

Stap 3: Stel behandelplan op voor risico’s waar nodig

Voor elk risico waarvoor je hebt besloten om maatregelen te nemen, stel je een (gedetailleerd) behandelplan op. Dit plan beschrijft welke beheersmaatregelen je gaat implementeren om het risico te verminderen. Hierbij kunnen voorbeelden uit de ISO 27001 bijlage A worden gebruikt, die een breed scala aan beveiligingsmaatregelen biedt. Zoals je ziet staat, onder meer, de ISO 27001 direct beschikbaar in Base27. 

Voorbeeld: In het geval van het eerder genoemde risico op datalekken

• Beheersmaatregel 1: Implementeren van een two-factor authentication om de toegang tot gevoelige informatie te beveiligen.
• Beheersmaatregel 2: Gevoelige gegevens versleutelen, zowel tijdens opslag als tijdens verzending.
• Beheersmaatregel 3: Regelmatige training en bewustwordingssessies voor medewerkers om hen te wijzen op de risico's van datalekken en de best practices om deze te voorkomen.

Stap 4: Implementeer beheersmaatregelen

Na het opstellen van het behandelplan en dus de maatregelen die getroffen moeten worden, is het tijd om de beheersmaatregelen te implementeren. Dit kan variëren van het opstellen en invoeren van nieuwe beleidsregels tot het technisch beveiligen van systemen en netwerken. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat alle maatregelen correct worden geïmplementeerd en dat de naleving ervan wordt gecontroleerd.

Doordat je met Base27 de taken direct kan koppelen aan de verantwoordelijke met tijdsindicatie, zal dit proces versneld worden. Zo kan iedereen direct na het opstellen van een risicobehandelplan starten met het implementeren van de maatregelen.

Stap 5: Controleer de effectiviteit van de maatregelen en evalueer het risico

De laatste stap in het risicobehandelproces is het controleren van de effectiviteit van de geïmplementeerde maatregelen. Dit kan door middel van periodieke audits, monitoring en evaluatie. Op basis van deze controles bepaal je opnieuw het huidige risiconiveau en beslis je of er aanvullende maatregelen nodig zijn, of dat het risico acceptabel is. Het is ook belangrijk om het risicobehandelplan regelmatig te herzien en bij te werken, vooral wanneer er veranderingen binnen de organisatie plaatsvinden.

Dit kan overzichtelijk door de planningsfunctie die beschikbaar is in Base27. Zo kunnen controles periodiek ingesteld worden, waardoor de informatiebeveiliging eenvoudig up-to-date blijft.